به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجتالاسلام والمسلمین علی مصباح یزدی، عضو هیئت امنای مؤسسه امام خمینی(ره) در جمع دانشجویان کشور سوئد در موسسه امام خمینی(ره) اظهار کرد: یکی از نکات برجسته در شخصیت علمی علامه مصباح این بود که در مباحث علمی همواره از ریشهها و مبانی آغاز میکردند و این ویژگی در مباحث اخلاقی ایشان نیز کاملاً مشهود بود؛ به گونهای که هر زمان سخن از اخلاق میگفتند، ابتدا به سراغ مبانی اخلاق رفته و آنها را تبیین میکردند.
وی افزود: میتوان بحث اخلاقی علامه مصباح را از این نقطه آغاز کرد که در جهان، دو نگاه متفاوت به هستی و انسان وجود دارد؛ نخست دیدگاه الهی و معنوی و دوم نگاه مادی و ماتریالیستی که در نگاه مادی، انسان بدون برنامه و مقصد در این عالم پدید آمده و تنها بر اساس جریان طبیعت حرکت میکند؛ گاهی باسواد میشود، گاهی بیسواد، گاهی قدرتمند و گاهی ضعیف و در نتیجه، هر کس باید تنها به فکر بهرهمندی بیشتر خود در مدت کوتاه زندگی دنیوی باشد.
عضو هیئت امنای مؤسسه امام خمینی(ره) تصریح کرد: در چنین نگاهی، معیار رفتار انسانها لذت بیشتر، قدرت بیشتر و جمعآوری حداکثری منفعت دنیوی است و با پایان عمر انسان، همه چیز پوچ تلقی میشود و این نگرش، مکتبی از اخلاق را شکل میدهد که ارزشهای آن بر پایه غرایز و خواستههای انسان است و حتی در اندیشه فیلسوفی چون نیچه، بالاترین ارزش اخلاقی «قدرت» معرفی میشود و برای کسب و حفظ قدرت، هر اقدامی مجاز شمرده میشود.
حجتالاسلام والمسلمین مصباح یزدی ادامه داد: اما در مقابل، دیدگاه الهی بر این باور است که جهان و انسان توسط خدای بزرگ و برای هدفی مشخص آفریده شدهاند. برای اثبات این نگاه، روشها و استدلالهای فلسفی، علمی و... ارائه شده است و علامه مصباح در کتاب «خودشناسی برای خودسازی» راهی متفاوت و در عین حال سادهتر را معرفی میکنند و میفرمایند بهترین راه برای شناخت خدا و یافتن راه صحیح زندگی، توجه به درون خویش است.
وی بیان کرد: خلاصه این نگاه آن است که انسان موجودی است دارای دو ویژگی برجسته؛ آگاهی و شناخت از یک سو و تمایل و انگیزه بیپایان از سوی دیگر. انسان همواره طالب کمال بیشتر است؛ در علم، ثروت، قدرت و هر عرصهای، هیچ حدی او را قانع نمیکند. این عطش دائمی برای رسیدن به مراتب بالاتر، نشان میدهد انسان در پی کمالی بینهایت است؛ اما دستیابی به کمال بینهایت جز با اتصال به منبع کمال مطلق یعنی خداوند ممکن نیست. تنها در پرتو این اتصال است که عطش انسان آرام میگیرد و روح او به آرامش میرسد؛ و این همان چیزی است که در دین از آن به «قرب الهی» یاد میشود.
حجتالاسلام والمسلمین مصباح یزدی تأکید کرد: بر این اساس، نظام اخلاقی الهی، انسان را همچون کوهنوردی میداند که در مسیر صعود به قلهای بلند حرکت میکند؛ هر عمل انسان یا گامی به سوی قله قرب الهی است یا فاصله گرفتن از آن. بنابراین، معیار خوبی و بدی اعمال در این دیدگاه آن است که آیا انسان را به خدا نزدیک میکند یا او را از مسیر الهی دور میسازد. هر چه موجب قرب شود نیک و لازم و هر چه سبب دوری شود، ناپسند و حرام است.
وی در ادامه با اشاره به روایات اسلامی افزود: این حقیقت در آموزههای دینی ما نیز مورد تأکید قرار گرفته است؛ از جمله این روایت شریف که میفرماید: «من عرف نفسه فقد عرف ربه»؛ هر کس خود را بشناسد، خدای خود را نیز شناخته است. مجموعه این تعالیم نشان میدهد که توجه به درون، شناخت حقیقت وجود انسان، فقر مطلق انسان و درک نیاز فطری او به کمال مطلق، راه حقیقی سعادت و تکامل اخلاقی است.
عضو هیئت امنای مؤسسه امام خمینی(ره) گفت: همین نگاه عمیق و بنیانمند به اخلاق و انسانشناسی، از ویژگیهای برجسته شخصیت علمی و اخلاقی آیتالله مصباح بود و ایشان همواره تلاش داشتند تا جامعه را به سمت چنین درکی از معنویت و اخلاق هدایت کنند.
حجتالاسلام والمسلمین مصباح با اشاره به نقش استادان اخلاقی برجسته آیتالله مصباح یزدی همچون آیتالله بهجت، امام خمینی(ره) و علامه طباطبایی گفت: این بزرگان با وقف زندگی خود برای رسیدن به خدا، الگوی روشن زندگی اخلاقی اسلامی را به جامعه ارائه کردند و آیتالله مصباح نیز همین مسیر را در تبیین معنای زندگی مؤمنانه دنبال میکرد.
وی اظهار کرد: استادان اخلاقی آیتالله مصباح همچون آیتالله بهجت، امام خمینی و علامه طباطبایی از برجستهترین نمونههای زندگی اخلاقی اسلامی بودند. ویژگی مشترک این بزرگان آن بود که حقیقتاً زندگی خود را وقف این حقیقت کردند که چگونه میتوان به خدا نزدیک شد و چگونه باید خواستهها، غرایز و منافع شخصی را برای رسیدن به خدا فدا کرد؛ همان مفهومی که در عرفان اسلامی از آن به «فناء فیالله» تعبیر میشود.
وی افزود: هرچند این سه بزرگوار هر یک در عرصهای متمایز فعالیتهای علمی و معنوی خود را دنبال میکردند؛ آیتالله بهجت در فقه، عرفان و اخلاق سرآمد بود، علامه طباطبایی در فلسفه و تفسیر قرآن میدرخشید و امام خمینی(ره) علاوه بر فقه و فلسفه، در صحنه سیاست و حکومتداری نقش تاریخی ایفا کرد، اما وجه مشترک همه آنان این بود که هر کاری انجام میدادند، تنها برای خدا و در مسیر رضایت الهی بود.
عضو هیئت امنای مؤسسه امام خمینی(ره) تأکید کرد: از همینجا میتوان این نتیجه را گرفت که علامه مصباح به ما نشان داد برای داشتن یک زندگی مؤمنانه، موفق و سعادتمند، مهمترین مسئله آن است که انسان خود را بشناسد، نیاز و فقر وجودی خود به خدا را درک کند و زندگی خویش را در مسیر رسیدن به خدا قرار دهد. هر اندازه این شناخت عمیقتر شود، زندگی انسان معنویتر خواهد شد و در مسیر تکامل انسانی و قرب الهی قرار میگیرد.
وی ادامه داد: یکی از بزرگترین خدماتی که انسان میتواند به جامعه بشری ارائه کند این است که مردم را با این حقایق آشنا سازد و آنان را نسبت به مسیر صحیح زندگی الهی آگاه کند.
نظر شما